‘Gaat Jezus nu zitten of blijft hij staan?’
‘Ik weet eigenlijk niet goed wat ik nou precies zing, maar toen het publiek massaal begon mee te doen, werd duidelijk dat heel veel Nederlanders dit nummer kennen,’ zegt Tony Sbat. De Syrische Zaankanter speelde ook mee in de Zaanse Passion van 2017 en kruipt nu in de rol van Judas. De goedlachse zanger kwam met de eerste stroom vluchtelingen naar Nederland. Hij doet zijn best de Nederlandse taal machtig te worden. Maar ja, wat bedoelt Ramses Shaffy nou met zijn songteksten als ‘Zing, vecht, huil, lach, werk, bid en bewonder…’?
Leuk mee te doen
Tijdens de eerste officiële repetitie in De Ontmoeting op zaterdag 20 januari bleek de cast spontaan te zijn gegroeid. Oproepen in de Zaanse media als RTV Zaanstreek hadden duidelijk effect. Zo hadden moeder Corrie en dochter Sylvia enthousiast aangeboden te helpen achter de schermen. “Het leek ons gewoon leuk mee te doen aan dit project,” zegt het duo dat geroutineerd een prima lunch verzorgde.
Verbinding
Zaanse Henny, Annie en Lotte, om zomaar wat nieuwe deelnemers te noemen, zongen en repeteerden zij aan zij met Syrische George, Jareer en Nabil. Waarmee gelijk de kern van het project wordt geraakt: verbinding tussen mensen van alle werelddelen, geloven en achtergronden. Muziek en het verhaal van een bijzondere man die meer dan 2000 jaar geleden aan het kruis stierf vormen de samenbindende ingrediënten.
‘Ik wil verbazing zien!’
‘Gaat Jezus nu zitten of blijft hij staan?’ vraagt leadzanger Enrico aan Ferdinand als de rituele voetenwassing wordt gerepeteerd. “Nee, hij blijft nu staan,” zegt de regisseur gedecideerd die aansluitend tegen de groep zegt: ‘Het was prachtig, maar kan nog mooier.’
Vervolgens wordt de scene van het laatste avondmaal gerepeteerd. ‘Maak het groter. Ik wil verbazing zien op de gezichten van de discipelen als Judas opstaat, zegt ‘ik moet nu gaan!’ en wegloopt. Hij maakte daarmee een statement, maar jullie snappen dat niet goed.’
‘Ik snap er ook geen bal van,’ zegt Jeroen quasi nonchalant en trekt een gek gezicht. De groep schiet gul in de lach. Want ook al gaat het om een serieuze uitvoering, de lachsalvo’s zijn talrijk en de sfeer goed.
Op naar de volgende repetitie! En de filmopnames! De Zaanse Passion 2018 staat in de steigers.
Regisseur Ferdinand Borger: ‘Openluchtuitvoering spannend’
‘Tijdens de repetities wordt altijd erg veel gelachen, je merkt alleen wel dat nu het dichterbij de uitvoering komt, iedereen meer onder druk komt te staan. Het wordt ook spannend, omdat de uitvoering in de open lucht is. Je bent afhankelijk van een aantal zaken die je niet kunt regisseren. Dat wordt nog het lastigste,’aldus regisseur Ferdinand Borger.
Tekst: Rianne Blok
Op zaterdag 24 maart gaat het gebeuren: de Zaanse Passion. Dat begint om 19.00 uur met een symbolische tocht vanaf de Burcht. Die gaat om 20.00 uur over in de muzikale uitvoering in ’t Veldpark. In deze laatste week worden de puntjes nog op de spreekwoordelijke i gezet.
Ervaring
Ferdinand Borger is onder meer theoloog, regisseur, programmamaker. Hij maakte voor de IKON/NCRV radio- en tv-producties als Het Vermoeden en Schepper&Co. De creatieveling werd bij De Zaanse Passion betrokken door projectleider Mirjam Sloots. “Zij is een vriendin en vertelde over het project. Afgelopen najaar vroeg ze of ik het wou regisseren. Dat wilde ik graag doen.”
De regisseur heeft redelijk wat ervaring met projecten zoals De Zaanse Passion. “Ik heb wel vaker grote groepen geregisseerd. Nieuw voor mij is dat de uitvoering in de open lucht is. Leukste aan het werken met de cast vind ik te zien hoe een groep mensen het beste uit zichzelf haalt. Wat ik vooral heb gedaan, is de rol van de verteller meer onderdeel laten zijn van het verhaal. Ook staat de groep praktisch constant op het toneel.”
Wisselwerking
Ook de inbreng van de cast geeft Ferdinand nieuwe ideeën. “Dat inspireert mij enorm. Er ontstaat een soort van wisselwerking. Sommige ideeën die ik heb werken niet. Andere weer wel. Deze manier van regisseren vind ik altijd een erg leuk proces.”
Rode draad van het project is verbinding. Hoe kijkt Ferdinand Borger daar tegenaan? “Ik ervaar het project echt als verbindend. Dit heeft te maken met de mensen die meedoen. Zo spelen er Syrische muzikanten mee, mensen vanuit diverse kerkgenootschappen maar ook daarbuiten. Samen een productie neerzetten wer
kt verbindend.”
Mix van stijlen
Tijdens het project komen veel verschillende stijlen aan bod. Zo wordt het Paasverhaal vertelt op muziek van onder meer Coldplay, Trijntje Oosterhuis en The Scene. De Syrische band Mood brengt letterlijk muziek uit het buurland van Jezus tot leven. “De deelname van de Christelijke Oratorium Vereniging Zaanstreek zorgt voor een extra mooie mix van stijlen. Je merkt ook dat het de mensen uit de groep verbaast.”
De toegang tot de uitvoering van De Zaanse Passion is gratis. Er zijn zitplaatsen. Wie daar zeker van wil zijn, doet er slim aan een klapstoel mee te nemen. Meer info: facebook.com/samenbindendeprojecten.
Repetities en uitvoering
Er zijn tien repetities inclusief filmopnames in de periode van 20 januari t/m 23 maart.
Waar?
In één van de Zaanse molens is de scene van de jonge Jezus in de timmerwerkplaats gefilmd. Daar leert Jozef de jonge Jezus een kribbe timmeren.
Het kruis is op de achtergrond zichtbaar. Er klinken 33 hamerslagen. Jezus maakt zijn intocht in Zaandam vanaf de brug naar het centrum.
Het laatste Avondmaal vindt plaats in restaurant ‘Aan Tafel’ aan De Dam, de scene met Judaskus in het Veldpark.
Bij het Zaanse politiebureau vinden de scenes van Pontius Pilatus en Barabbas plaats. Jezus sterven wordt verbeeld als een overtocht met een bootje over de Zaan.
De locaties zijn voor alle Zaankanters herkenbaar.
‘Ho! Je begint te vroeg met zingen. Er is nog een videoclip,’ zegt regisseur Ferdinand Borger tegen een al te enthousiaste zanger. Afgelopen zaterdag vond de generale repetitie plaats van De Zaanse Passion.
Mensen van het geluid, Partyzaan, muzikanten van zowel liveband The Challenge als de Syrische band Mood, maar ook de leden van de cast waren geconcentreerd aan het werk om zaterdag 24 maart het beste van zichzelf te kunnen geven. Conclusie van iemand die achter de schermen zaken regelt bij de symbolische tocht en in de lunchpauze een oproep deed: “Ik wilde even blijven maar heb twee uur genoten van wat ik allemaal zag. Wat een geweldige uitvoering gaat het worden!”
Tijdloos verhaal
IKON/NCRV-Regisseur Ferdinand Borger toonde zich na afloop tevreden. “Ik geef jullie nog via de mail feedback om de spreekwoordelijke puntjes verder op de i te zetten,” geeft hij zijn spelers mee. Schitterende zangsolo’s op bekende nummers van onder meer Coldplay, Trijntje Oosterhuis en The Scene; alles wordt live gespeeld en gezongen.
Meeslepend toneel en een ijzersterk, tijdloos verhaal over vriendschap en wat dat betekent als het erop aankomt. Een verhaal dat aanzet tot nooit opgeven. Tot verbinding. Weten waar je voor staat en de hoop die altijd levend blijft: komende zaterdag is dit allemaal te zien en beleven tijdens De Zaanse Passion. De perfecte manier om een week later het Paasweekend in te gaan.
Genoeg ruimte
Deze keer is er bovendien genoeg ruimte in ‘de kerk’. En goed zicht op het podium. Wie de Passion wil beleven zoals op tv kan zelfs het gevoel ervaren door met de symbolische tocht mee te lopen met verlicht kruis. De tocht start om 19.00 uur op De Burcht. Om 20.00 uur begint het muzikale deel in ’t Veldpark. Daaraan werkt ook de Christelijke Oratorium Vereniging Zaanstreek mee.
Zuivere Koffie
De stichting Zuivere Koffie schenkt heerlijke koffie en thee. Er zijn zitplaatsen, maar wie daar zeker van wil zijn doet er goed aan een klapstoel mee te nemen. De toegang is gratis.
De Zaanse Passion 2018, behind the scenes …….
Ongeveer twee maanden voordat De Zaanse Passion zou plaatsvinden, vergaderde de stuurgroep en stond de vraag ’is het wel mogelijk de uitvoering medio maart in de openlucht te houden?’ op de agenda. Statistisch gezien was er minder dan 5% kans op regen op 24 maart… Dat klopte. Sterker, op de bewolkte dag scheurde het wolkendek omstreeks vier uur open en stonden cast en band zelfs in het zonnetje. Gevalletje Genesis 1: …’en God zag dat het goed was …’ ?
Verbinding onder de sterrenhemel
Een megaklus. Dat was de organisatie zeker. Mede omdat het projectteam onderweg leden zag vertrekken. De spoeling werd dun, het enthousiasme bleef onverminderd groot. Een muziekdienst organiseren binnen de kerkmuren bleek heel wat makkelijker dan op een plek waar geen water, elektriciteit of zelfs toiletten zijn.
Terwijl zelfs de symbolische tocht met kruis, wat een abc-tje zou moeten zijn, omdat we die ervaring al hadden en konden delen, tot op het laatst spannend werd vanwege te weinig dragers.
Kilo’s mail
Na maanden oefenen door de cast, avonden vergaderen, kilo’s mail tussen technisch team en verhuurbedrijven die bijvoorbeeld het podium, belichting en mobiele toiletten leverden, was het zaterdagmorgen 24 maart 2018 om 07.00 uur zover: de opbouw begon op het grote veld van ‘t Veldpark.
Bierbanken en dominees
Een dominee hoeft zijn/haar hoofd over het algemeen niet te breken over vragen als ‘hoe groot moet het aggregaat zijn om genoeg stroom te leveren voor verlichting, immense vide
owall, geluid en een bijna 10.000 Watt slurpend koffiezetapparaat? Hoeveel bierbanken bestellen we als we 500 mensen een zitplaats willen bieden? En: hoe kunnen we de symbolische tocht live ‘streamen’ (uitzenden) op het grote scherm?
De oplossing bleek de rode draad van dit project: verbinding. Wat er ook aan uitdagingen voorkwam, door de flexibele inzet van velen werd de oplossing gevonden.
Straffe planning
Namen noemen bij zo’n groot project waar circa 150 mensen voor en achter de schermen bij betrokken war
en moet je nooit doen. Je vergeet er altijd wel één. Maar zonder de bouwploeg onder bezielende leiding van Herman van Egdom was er letterlijk niets van de grond gekomen. Zijn straffe planning zorgde ervoor dat het park al om 9.00 uur aardig op een openluchttheater ging lijken. ‘Dat ging sneller dan verwacht’ luidde de tevreden mening.
Aansluitend kwam Partyzaan en de technische crew van band The Challenge om kilometers kabels aan te sluiten. Zo kon begin van de middag de cast in een voorjaarszonnetje de figuurlijke puntjes op de i zetten.
Wat ging er mis?
Altijd leuk om te lezen: wat ging er zaterdag toch mis? Regisseur in de vlekken omdat de trap aan de verkeerde kant van het podium stond waar de cast op en af moest. ‘Kan niet! Zo hebben we niet gerepeteerd!’ Paniek bij de geluidsman van de band! Zijn muziekplan was afgestemd op een haaks op het hoofdpodium geplaatst zijpodium. Dat stond nu in lengte geschakeld! En waarom was de zijkant van het podium open gebleven? Hoelang blijft de zangeres doorzingen? (dat was niet de afspraak, maar hoe stop je haar!)? En waarom is de Noorderkerk dicht terwijl de cast na afloop even moet chillen? En waar zijn alle fotospullen met een waarde van 2500 euro gebleven…? Maar wie wat in Zijn naam organiseert, heeft altijd de wind mee. Dat bleek in de praktijk want soepel werden de laatste hobbeltjes gladgestreken. Zo tikte de klok door richting 19.00 uur: start symbolische tocht op De Burcht.
Symbolische tocht
Het aa
ntal van twee personen om het kruis te dragen die er tien dagen voor aanvang was, bleek gelukkig fors gegroeid. Naast deze officiële vertegenwoordigers van maat- schappelijke organisaties en gemeente bleken ook gewone Zaankanters graag mee te lopen. Zeker 125 personen begonnen aan de tocht die door de Rosmolenwijk richting park voerde.
Boodschap van hoop
Even op persoonlijke titel: de Zaanse Passion vertelt natuurlijk het verhaal van onze Messias. En ‘stiekem’ hoop je als gelovige dat je op deze manier de hoop die God geeft aan te reiken. Tegelijk leert mijn ervaring dat je het religieuze aspect in de publiciteit moet doseren. Zelfs een woord als Jezus in een krantenkop, doet mensen afhaken door te lezen. We onthouden liever menselijke ontsporingen van gelovigen die breeduit in de media staan en vergeten Zijn positieve boodschap voor de mensheid.
Met de Zaanse Passion gaven uiteindelijk drie van de vier betrokken kerken (Ontmoeting, Noorderkerk en Protestantse Gemeente Wormerveer) een eigentijds signaal van hoop en verbinding. Waarbij laatstgenoemde tevens spontaan tussen kerken ontstond. Zo toonde bij het verspreiden van 10.000 flyers en vele posters de katholieke Zaanse kerken bijvoorbeeld grote medewerking.
Brede verbinding
De mate van verbinding die de organiserende kerken samen in Zijn naam zochten, vond breed plaats. Zomaar een paar voorbeelden: twee dames van het Apostolisch Genootschap Zaandam boden spontaan maandenlang de catering tijdens de repetities te verzorgen. Een meisje van Menorah Zaanstad werd verkeersregelaar. Een jonge ex-gedetineerde, die werkt bij de stichting Zuivere Koffie om te rehabiliteren, had als gelovige weer het rechte pad gevonden en bemande de koffie- en theestand.
Maar ook niet-gelovige streekgenoten en mensen die ‘er iets tussenin’ geloven, gaven vorm aan het lijdensverhaal. Tot en met ondernemers die spontaan figureerden als leerling van Jezus. En de uitbater van een restaurant op de Zuiddijk die stroom leverde zodat de toespraak van de wethouder Rita Visscher op de Burcht luid en duidelijk weerklonk.
Vriendschap
Syrische statushouders kregen nieuwe Zaanse vrienden. De Syrische cameraman, die de symbolische tocht filmde, is uitgenodigd mee te werken bij het team van ZaanTV/RTV Zaanstreek.
Verbinding was er tot en met de eenzame dame van dik in de 80 die in het park luisterde naar de repetitie en een goed gesprek van mens tot mens had met één van de stuurgroepleden.
Traantje wegpinken
En ja: het was in de avond koud. Maar wat een sfeer! Onder de sterrenhemel deinden de bezoekers mee met populaire nummers. Raakten in vervoering. Er werd zelfs een traantje weggepinkt.
Dat de techniek af en toe niet meewerkte mocht de pret niet drukken. Dat heb je met een try-out die gelijk de première is.
Het park werd sprookjesachtig verlicht, de zang verwarmde de harten. Helaas niet alle lichaamsdelen.
Maar dat er mensen tussentijds vertrokken had meer met de dalende temperatuur te maken dan het spel. Want het applaus na afloop toen Jezus (op een hoogwerker) hoog boven het podium verscheen, moet tot half Zaandam te horen zijn geweest.
Steen en vijver…
Met De Zaanse Passion heeft projectleider Mirjam Sloots een forse steen in de vijver der verbinding gegooid. Een golfslag die samenbindend in Zijn naam is gemaakt en ook na Pasen nog lang niet de walkant heeft geraakt. Sterker: het zal blijven voortgaan en nog vele harten raken.
Dirk Karten (tekst), Herman van Egdom (foto’s)
